Pagbahing na may kasamang lagnat, baradong ilong, sakit ng ulo, pananakit ng katawan, at pananakit ng lalamunan – paano mo malalaman kung ito ay simpleng sipon lamang? Dahil pareho ang mga sintomas ng mga ito, mahirap pag-ibahin ang simpleng sipon, trangkaso, at COVID. Bagamat lahat ng tatlo ay mga impeksyon sa baga na dulot ng magkaibang uri ng virus, nagdadala sila ng iba't-ibang pangamba sa kalusugan na nangangailangan ng iba't-ibang paraan ng paggamot.
Magpatuloy sa pagbasa upang malaman ang mga kondisyon na ito, at higit sa lahat, kung paano mo natutukoy ang bawat isa mula sa iba.
Karaniwang Sipon, Trangkaso at COVID 101
Bakit mahalagang malaman kung ito ba ay sipon, trangkaso, o COVID? Sa pangkalahatan, ang pagkilala sa iyong kondisyon ay ang unang hakbang sa paggamot at pagsugpo ng pagkalat ng impeksyon sa bahay o sa trabaho. Bago mo masolusyunan ang isang problema, kailangan mong malaman kung ano ang iyong kinakaharap. At sa kaso ng sipon, trangkaso, at COVID, mahalagang malaman ang mga impormasyong ito.
- Karaniwang sipon
Ang karaniwang sipon ay tinatawag na 'common' dahil sa katotohanan na mayroong higit sa 200 na iba't ibang mga virus na maaaring magdulot nito. Sa mga virus na ito, ang sobrang nakakahawang rhinovirus kadalasan ang salarin sa likod ng biglaang pagbahing at pag-singhot.
Taliwas sa paniniwala na maaari ka lamang magkaroon ng sipon sa panahon ng tag-ulan, maaari mo itong makuha anumang bahagi ng taon. Mas karaniwan lamang ito sa mas malamig na buwan dahil mas nabubuhay ang mga virus kapag mababa ang humidity. Ito ay kumakalat sa pamamagitan ng mga respiratory droplets na nailalabas kapag may huminga, umubo, bumahing, nagsalita, kumanta, o humawak sa mga surface na nahawakan ng taong infected. - Influenza (Trangkaso)
Kadalasan, ito ay sanhi ng mga influenza A at B viruses. Iniuulat rin ang pagkakaroon ng trangkaso buong taon ngunit mas maraming kaso ang makikita sa Pilipinas mula Hunyo hanggang Agosto. Ito'y kumakalat sa parehong paraan ng pagkalat ng sipon: sa pamamagitan ng pagkakaroon ng kontak sa respiratory droplets ng isang taong may impeksyon.
Bagamat ang karaniwang sipon ay maaaring magdulot ng limitasyon ngunit hindi gaanong nakakasama, ang flu naman ay maaaring ma-develop sa seryosong komplikasyon tulad ng pneumonia sa mga bata, matatanda, buntis, at mga taong may kondisyon na nakakaapekto sa kanilang resistensya. - COVID 19
Ito ay sanhi ng coronavirus na unang natuklasan noong 2019. Ito'y mas madaling kumalat kaysa sa trangkaso o karaniwang sipon at maaaring magdulot ng mas malubhang sakit lalo na sa mga nakatatanda at sa mga may komorbididad.
Cheat Sheet sa Mga Sintomas
Bagamat may parehong silang pangkat ng sintomas, ang mga sintomas ng COVID, trangkaso, at sipon ay nagkakaiba sa aspeto ng paraan ng pagsisimula at sa intensity. Karaniwang unti-unti at banayad ang mga sintomas ng sipon; samantalang para sa trangkaso at COVID, ang mga sintomas ay kadalasang biglaan at malalakas. Tingnan ang mabilisang gabay na ito, mula sa National Institute of Aging ng U.S. National Institutes of Health:
| Mga sintomas | Malamig | trangkaso | COVID 19 |
|---|---|---|---|
| Lagnat at/o panginginig | ✔ | ✔ | |
| Sakit ng ulo | ✔ | ✔ | |
| Pananakit ng katawan at/o pananakit ng kalamnan | ✔ | ✔ | |
| Pagkapagod at/o kahinaan | ✔ | ✔ | |
| Kapos sa paghinga o kahirapan sa paghinga | ✔ | ✔ | |
| Pagsusuka at pagtatae | ✔ | ✔ | |
| Bumahing | ✔ | ||
| Ubo | ✔ | ✔ | ✔ |
| Namamaga o sipon ang ilong | ✔ | ✔ | ✔ |
| Sakit sa lalamunan | ✔ | ✔ | ✔ |
| Mga pagbabago sa o pagkawala ng panlasa at amoy | ✔ |
Kaya't, ito ba ay sipon, trangkaso, o COVID? Ang gabay na ito ay magbibigay sa'yo ng clues. Gayunpaman, dahil tayo ay patuloy na nasa gitna ng pandemya ng COVID, inirerekomenda na kaagad kang mag-isolate kapag nagkaroon ka ng anumang sintomas. Pagkatapos ay mag-set ng appointment para sa telemedicine consult o sa klinika o health center. Sa pamamagitan lamang ng pagsusuri tulad ng rapid antigen o RT-PCR matutukoy kung ano uri ng ito impeksyon baga.
Sipon, Trangkaso o COVID, Ito Ang Pwede Mong Gawin
Kapag tiyak ka na sa kondisyon na iyong kinakaharap, maaari ka nang humanap ng epektibong paraan upang kontrolin o pamahalaan ang mga sintomas. Para sa lahat ng mga kondisyon ang pahinga, pag-inom ng maraming tubig, at pagkain ng immune-boosting foods ay makakatulong ng malaki.
Bagamat pareho silang may parehong mga sintomas, nagkakaiba ang mga gamot para sa COVID, trangkaso, at sipon, depende sa discomforts na iyong nararanasan. Narito ang isang mabilisang listahan ng mga termino na kailangan mong malaman kapag naghahanap ka ng over-the-counter na gamot:
- Analgesics – pinakamainam para sa lagnat at pagbabawas ng pananakit
- Antihistamines – tinatarget ng mga antihistamine ang pangangati at pagbahing na kadalasang may kasamang allergic reaction
- Decongestants - binabawasan ang mucus sa ilong, tumutulong sa pagpapagaan ng mga namamagang daanan ng hangin
- Nasal Steroids – nakakatulong sa runny nose o sinus pressure
- Expectorants – tumutulong sa pag-expel ng uhog o plema sa iyong mga airways
- Antitussives – tumutulong sa paglaban sa ubo
Bukod sa mga gamot na ito, maaaring magreseta ang iyong doktor ng mga antiviral na gamot para sa trangkaso o COVID. Nakakatulong ang mga ito na paikliin ang tagal ng impeksyon habang pinipigilan din ang mga komplikasyon. Tandaan na may mga bakuna na ginagamit upang makatulong na maiwasan ang pagkakaroon ng trangkaso o COVID.
Sources:
https://www.cdc.gov/flu/symptoms/coldflu.htm
https://www.healthline.com/health/cold-flu/cold-or-flu
https://ololrmc.com/blogs/making-sense-of-symptoms
https://www.everydayhealth.com/flu/guide/
https://stacks.cdc.gov/view/cdc/43638/cdc_43638_DS1.pdf
https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/influenza/facts-about-the-common-cold
https://www.webmd.com/allergies/antihistamines-1
https://www.nia.nih.gov/health/infographics/it-cold-flu-or-covid-19
